Gliclazide Là Thuốc Gì? Cách Sử Dụng Và Lưu Ý Khi Dùng

Gliclazide có thành phần chính là hoạt chất Gliclazide. Đây là thuốc điều trị bệnh đái tháo đường tuýp 2 (đái tháo đường không phụ thuộc insulin) thuộc nhóm sulfonylure. Loại thuốc này có tác dụng kích thích quá trình giải phóng insulin của tế bào beta tuyến tụy. Từ đó giúp kiểm soát đường huyết cho người cao tuổi và những bệnh nhân có chế độ ăn kiêng đơn thuần nhưng không thể kiểm soát được nồng độ glucose – huyết.

Thông tin cơ bản về thuốc Gliclazide

• Nhóm thuốc: Thuốc chống bệnh đái tháo đường thuộc nhóm sulfonylure
• Tên khác: Gliclazid
• Tên biệt dược: Bee Diamin, Azukon, Bandocron 80mg
• Dạng bào chế và hàm lượng: Viên nén, viên nén bao phim, viên nén phóng thích duy trì, viên nén giải phóng biến đổi (Diamicron MR 30 mg, 60 mg)
• Quy cách đóng gói: Hộp 2 vỉ x 30 viên

1. Thành phần

Thuốc Gliclazide được bào chế từ hoạt chất Gliclazide cùng với lượng tá dược vừa đủ trong một viên nén.

2. Tác dụng của thuốc Gliclazide

Phân tử Gliclazide (thành phần của Gliclazide) có dị vòng chứa nitơ. Điều này giúp thuốc có những đặc điểm khác với những thuốc thuộc nhóm sulfonylurea khác. Phân tử này phát huy tác dụng làm giảm đường huyết bằng cách kích thích hoạt động tiết insulin từ những tế bào beta thuộc đảo Langerhans.

Đối với những bệnh nhân đang mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2, loại thuốc này có tác dụng phục hồi đỉnh sớm tiết insulin và làm tăng tiết insulin ở pha thứ nhì khi có sự hiện diện của glucose. Bên cạnh đó Gliclazide còn có tác dụng tăng đáng kể đáp ứng tiết insulin. Tác dụng này được quan sát khi uống đường hoặc sau một bữa ăn.

Ngoài hiệu quả trên chuyển hóa, thuốc chống tiểu đường Gliclazide còn mang đến những đặc tính huyết độc lập. Cụ thể Gliclazide khiến quá trình hình thành huyết khối giảm đáng kể theo hai cơ chế:

• Tác động lên hoạt tính tiêu giải fibrin diễn ra ở thành mạch
• Ức chế một phần quá trình kết dính và sự kết lập tiểu cầu lên thành mạch.

3. Dược lực và dược động học

Dược lực học

Gliclazide là thuốc uống trị đái tháo đường và là một sulfamide hạ đường huyết.

Dược động học

• Hấp thu:
  • Sau khi đưa thuốc vào cơ thể, nồng độ Gliclazide trong huyết tương tăng từ từ và đạt nồng độ bình nguyên từ giờ dùng thuốc thứ 6 đến giờ thứ 12 sau khi sử dụng thuốc.
  • Thuốc này ít gây ra sự khác biệt giữa những cá thể.
  • Hoạt chất Gliclazide được hấp thu hoàn toàn. Việc tiêu thụ thức ăn không làm ảnh hưởng đến nồng độ và tốc độ hấp thu.
  • Tăng liều đến liều 120mg, giữa diện tích dưới đường cong và liều dùng có mối quan hệ luyến tính với nhau.
• Phân bố: Tỉ lệ gắn kết giữa thành phần của thuốc với protéine huyết tương đạt mức 95%. Ngoài ra thể tích phân phối khoảng 30 lít.
• Chuyển hóa: Gliclazide được bài tiết chủ yếu qua thận và được chuyển hóa chủ yếu ở gan, chỉ dưới khoảng 1% hoạt chất này được tìm thấy trong nước tiểu dưới dạng không đổi. Kết quả nghiên cứu cho thấy không tìm thấy một chất chuyển hóa có hoạt tính nào trong máu.
• Thải trừ: Hoạt chất Gliclazide có thời gian bán hủy dao động trong khoảng từ 12 đến 20 giờ. Không có thay đổi lâm sàng nào đáng kể từ việc sử dụng thuốc ở người già trên những thông số dược động. Khi uống từ 1 đến 4 viên Gliclazide mỗi ngày 1 lần vào thời điểm ăn sáng, nồng độ hữu hiệu trong huyết tương của Gliclazide được duy trì trong 24 giờ.

4. Chỉ định

Thuốc Gliclazide được sử dụng cho những bệnh nhân bị tiểu đường tuýp 2 (tiểu đường không lệ thuộc insulin), cần sử dụng thuốc phối hợp với một chế độ ăn kiêng khoa học khi chế độ ăn kiêng đơn thuần không mang đến hiệu quả cao trong việc kiểm soát đường huyết.

5. Chống chỉ định

Thuốc Gliclazide không được khuyến cáo sử dụng cho những trường hợp sau:

Chống chỉ định tuyệt đối

• Những người quá mẫn cảm với hoạt chất Gliclazide hoặc mẫn cảm với sulfonamide, những sulfonylurea khác hay bất kỳ thành phần nào của thuốc.
• Bệnh nhân bị đái tháo đường tuýp 1, nhất là đái tháo đường nhiễm ceton nặng, nhiễm toan, đái tháo đường ở trẻ em, tiền hôn mê hay hôn mê do đái tháo đường.
• Bệnh nhân bị suy gan nặng, suy thận nặng.
• Phụ nữ đang cho con bú.
• Sử dụng chung với miconazole.

Chống chỉ định tương đối

• Sử dụng chung với rượu, phenylbutazone và danazol.

6. Cách sử dụng và liều dùng thuốc Gliclazide

Liều dùng thuốc chống tiểu đường Gliclazide cho người lớn

Liều sử dụng thuốc Gliclazide hàng ngày có thể dao động từ 30 – 120mg (tương đương 1 – 4 viên), uống 1 lần duy nhất trong ngày và nên uống thuốc trong bữa ăn sáng.

Người bệnh cần nuốt trọn viên thuốc, không nên bẻ.

Không uống bù thuốc trong ngày hôm sau nếu quên uống thuốc một ngày.

Tương tự như những loại thuốc hạ đường huyết khác, người bệnh phải chỉnh liều theo đáp ứng chuyển hóa (đường huyết, HbA1c) với sự hướng dẫn của bác sĩ.

• Liều khởi đầu: 1 viên (30mg)/ ngày.

Trong trường hợp lượng đường trong máu được kiểm soát thỏa đáng, bệnh nhân có thể sử dụng liều dùng này trong điều trị duy trì.

Trong trường hợp lượng đường trong máu không được kiểm soát thỏa đáng, bệnh nhân có thể tăng liều lên 60mg (2 viên), 90mg (3 viên) hoặc 120mg (4 viên) bằng cách tăng liều dùng một cách từ từ, khoảng cách giữa các lần tăng liều ít nhất một tháng, không bao gồm những bệnh nhân có lượng đường trong máu không giảm sau 2 tuần điều trị. Đối với trường hợp này, bệnh nhân có thể được yêu cầu tăng liều điều trị ở cuối tuần thứ hai.

• Liều tối đa: 4 viên (120mg)/ ngày.

Trường hợp chuyển từ Diamicron 80mg sang Gliclazide 30mg

Hiệu quả của 1 viên Diamicron 80mg tương đương với 1 viên Gliclazide 30mg. Chính vì thế bệnh nhân có thể chuyển từ chuyển từ Diamicron 80mg sang Gliclazide 30mg, tuy nhiên người bệnh cần lưu ý đến quá trình tiến triển của đường huyết.

Trường hợp chuyển từ một thuốc hạ đường huyết dạng viên uống khác sang thuốc Gliclazide

Đối với trường hợp chuyển từ một thuốc hạ đường huyết dạng viên uống khác sang thuốc Gliclazide, người bệnh cần lưu ý đến thời gian bán hủy và liều dùng của những loại thuốc hạ đường huyết được sử dụng trước đó.

Thông thường trong quá trình điều trị không xuất hiện giai đoạn chuyển tiếp, người bệnh sẽ được bắt đầu điều trị tiểu đường với Gliclazide ở liều 30mg. Sau đó điều chỉnh liều dùng thuốc theo đáp ứng của mỗi bệnh nhân.

Trong trường hợp chuyển tiếp từ một loại thuốc sulfamide hạ đường huyết có thời gian bán hủy dài, bệnh nhân có thể có một giai đoạn cửa sổ chữa bệnh trong vài ngày. Điều này sẽ giúp hạn chế hiện tượng tác động hiệp đồng của hai loại thuốc, dẫn đến tình trạng hạ đường huyết.

Trong thời gian chuyển thuốc sang Gliclazide, bệnh nhân nên dùng thuốc như khi mới bắt đầu điều trị. Điều này có nghĩa người bệnh dùng Gliclazide khởi đầu ở liều 30mg, sau đó tùy theo đáp ứng chuyển hóa mà tăng dần liều dùng.

Liều dùng thuốc chống tiểu đường Gliclazide cho bệnh nhân trên 65 tuổi

Liều dùng thuốc chống tiểu đường Gliclazide cho bệnh nhân trên 65 tuổi tương tự như người trẻ tuổi, cụ thể:

• Liều khởi đầu: 1 viên (30mg)/ ngày. Tăng liều dùng thuốc theo đáp ứng.
• Liều tối đa: 4 viên (120mg)/ ngày.

Liều dùng thuốc chống tiểu đường Gliclazide cho bệnh nhân bị suy thận từ nhẹ đến vừa

Liều dùng Gliclazide tương tự như những bệnh nhân không bị suy thận như cần quan sát và theo dõi chặt chẽ.

Liều dùng thuốc chống tiểu đường Gliclazide cho bệnh nhân có nguy cơ bị hạ đường huyết

• Do suy dinh dưỡng hoặc do dinh dưỡng kém
• Do đang bị những bệnh lý nội tiết nặng (suy thượng thận, suy tuyến giáp, suy thùy trước tuyến yên)
• Đang trong giai đoạn ngưng dùng thuốc corticoide khi dùng với liều cao hoặc dùng kéo dài
• Bệnh lý mạch máu nặng (bệnh lý mạch máu lan tỏa, tổn thương động mạch cảnh nặng, bệnh lý mạch vành nặng).

Đối với những trường hợp nêu trên, bệnh nên bắt đầu dùng thuốc chống tiểu đường Gliclazide ở liều tối thiểu là 30mg/ ngày.

Liều dùng thuốc chống tiểu đường Gliclazide trẻ em

Không có thực nghiệm cũng như không có số liệu trên lâm sàng.

Liều dùng Gliclazide phối hợp với những loại thuốc hạ đường huyết khác

Thuốc Gliclazide có thể được sử dụng phối hợp với insuline, những thuốc ức chế alpha-glucosidase hay biguanide.

Đối với những trường hợp không đủ kiểm soát với Gliclazide, bệnh nhân có thể dùng phối hợp với insuline nhưng cần theo dõi cơ thể chặt chẽ.

7. Bảo quản

Người bệnh cần lưu ý bảo quản thuốc Gliclazide trong vỉ hoặc trong lọ kín, nên đặt thuốc ở những nơi khô ráo, có nhiệt độ từ 15 đến 30 độ C.

Những điều cần lưu ý khi sử dụng thuốc Gliclazide

Một số lưu ý khi sử dụng thuốc Gliclazide gồm:

1. Thận trọng khi dùng

Khi dùng Gliclazide người bệnh cần thận trọng với những điều sau đây:

• Hạ đường huyết

Hạ đường huyết có thể xảy ra trong thời gian người bệnh sử dụng sulfamide hạ đường huyết. Tình trạng này có thể xuất hiện kéo dài và nặng ở một số trường hợp. Bệnh nhân có thể nhập viện và truyền glucose trong nhiều ngày nếu cần.

Nhằm tránh gây hạ đường huyết bác sĩ cần thông tin đủ và lựa chọn liều dùng hợp lý cho từng bệnh nhân.

• Người cao tuổi, có thể trạng suy kiệt hay suy dinh dưỡng

Người cao tuổi, có thể trạng suy kiệt hay suy dinh dưỡng cũng như những bệnh nhân bị suy tuyến yên và suy thượng thận đều là nhóm đối tượng dễ nhạy cảm với hiệu quả hạ đường huyết của thuốc chữa đái tháo đường. Hiện tượng hạ đường huyết thường khó phát hiện ở những bệnh nhân lớn tuổi hoặc người lớn đang được chữa trị bằng thuốc chẹn beta.

Chỉ sử dụng Gliclazide cho những bệnh nhân có thể ăn uống đều đặn (bao gồm cả ăn sáng). Người bệnh cần chú ý ăn đủ lượng carbohydrate vì nếu không cân đối về carbohydrate hoặc ăn không đủ hay bỏ bữa ăn, nguy cơ hạ đường huyết sẽ tăng cao.

Ngoài ra hiện tượng hạ đường huyết cũng dễ xảy ra khi người bệnh áp dụng chế độ ăn uống cung cấp ít năng lượng, sau khi uống rượu, gắng sức hay sử dụng với những loại thuốc hạ đường huyết khác.

• Suy gan và suy thận

Dược lực hoặc/ và dược động của thuốc chống tiểu đường Gliclazide có thể thay đổi ở những trường hợp bị suy thận nặng hoặc suy gan. Nếu hạ đường huyết xuất hiện ở nhóm đối tượng này, tình trạng có thể kéo dài, cần được xử lý sớm và phù hợp.

• Thông báo cho bệnh nhân

Nên thông báo cho thân nhân và bệnh nhân về nguy cơ xảy ra hạ đường huyết, dấu hiệu nhận biết, cách điều trị và những tình huống có khả năng dẫn đến một cơn hạ đường huyết. Ngoài ra người bệnh cũng cần được thông báo mức độ quan trọng của việc luyện tập, tuân thủ chế độ ăn kiêng, theo dõi đều đặn đường niệu và đường huyết.

• Mất cân bằng đường huyết

Khả năng cân bằng đường huyết của những loại thuốc trị đái tháo đường có thể bị tác động và ảnh hưởng bởi một số tình trạng gồm nhiễm trùng, chấn thương, phẫu thuật, sốt. Đối với trường hợp này, người bệnh cần ngưng sử dụng Gliclazide và chuyển sang dùng insulin.

• Lúc có thai

Theo các chuyên gia, để tránh nguy cơ dị tật ở thai nhi, người bệnh cần kiểm soát tốt bệnh đái tháo đường trước khi mang thai.

Không nên sử dụng thuốc Gliclazide hoặc một số loại thuốc chống tiểu đường dạng uống khác để chữa tiểu đường thai kỳ trong suốt thời gian mang thai, tốt nhất nên dùng insulin để thay thế. Nếu phát hiện đã có thai hoặc muốn có thai, người bệnh cần chuyển ngay thuốc chống tiểu đường dạng uống sang insulin.

• Thời kỳ cho con bú

Không nên cho trẻ bú trong thời gian dùng thuốc Gliclazide trị đái tháo đường.

• Hiệu quả điều trị

Hiệu quả hạ đường huyết của Gliclazide nói riêng và thuốc uống hạ đường huyết nói chung có thể giảm khi bệnh nhân giảm đáp ứng với điều trị hoặc do tiến triển của bệnh đái tháo đường khiến bệnh nhân sử dụng thuốc kéo dài. Trường hợp này có tên gọi là thất bại thứ phát, không giống với thất bại nguyên phát khi hiệu quả của thuốc không phát huy ngay từ đầu.

Trước khi thất bại thứ phát được kết luận, người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn kiêng và điều chỉnh liều dùng thuốc cho phù hợp.

• Xét nghiệm

Tiến hành kiểm tra đường niệu và đường huyết định kỳ. Ngoài ra người bệnh nên kiểm tra hàm lượng hemoglobin glycosyle nếu cần.

• Lái xe và vận hành máy móc

Thận trọng khi lái xe hoặc vận hành máy móc và phải lưu ý đến những dấu hiệu của chứng hạ đường huyết.

2. Tác dụng phụ

Những tác dụng ngoại ý được ghi nhận trong thời gian sử dụng thuốc chống tiểu đường Gliclazide gồm:

• Hạ đường huyết
• Rối loạn tiêu hóa như khó chịu, tiêu chảy, buồn nôn, táo bón. Có thể hạn chế nguy cơ bằng cách chia thuốc thành nhiều lần uống hoặc uống thuốc trong bữa ăn.
• Nổi ban ngoài da, niêm mạc như nổi mề đay, phát ban, ngứa, ít khi gây viêm da có bóng nước.
• Vấn đề về máu như giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu, thiếu máu có thể xuất hiện nhưng rất hiếm.
• Tăng phosphatase kiềm, ASAT, ALAT, viêm gan hiếm xảy ra. Khi bị vàng da tắc mạch cần ngưng sử dụng thuốc.

Những tác dụng ngoại ý nêu trên thường giảm khi ngưng dùng thuốc.

3. Tương tác thuốc

Thuốc Gliclazide có khả năng tương tác với một số loại thuốc khác, cụ thể:

Các thuốc làm tăng nguy cơ hạ đường huyết khi dùng kết hợp với Gliclazide

Chống chỉ định

• Miconazole (gel bôi miệng, đường toàn thân): Miconazole làm tăng tác dụng hạ đường huyết của thuốc Gliclazide, từ đó làm tăng nguy cơ hạ đường huyết và hôn mê.

Không nên phối hợp

• Phenylbutazone (đường toàn thân): Phenylbutazone làm tăng tác dụng hạ đường huyết của thuốc Gliclazide vì thuốc có thể giảm khả năng gắn kết Gliclazide (sulfamide nói chung) với protein huyết tương, đồng thời làm giảm đào thải chất này. Người bệnh nên dùng một loại thuốc kháng viêm khác có khả năng tương tác thấp hơn hoặc điều chỉnh liều trong và sau thời gian phối hợp, đồng thời nên tăng cường theo dõi nếu không thể thay thế.
• Rượu: Việc dùng kết hợp có thể gây “antabuse”, đặc biệt là khi uống rượu trong thời gian dùng Chlorpropamide, Glipizide, Tolbutamide và Glibenclamide. Làm tăng phản ứng hạ đường huyết và hôn mê. Vì thế cần tránh uống rượu và sử dụng những loại thuốc có chứa rượu.
• Thuốc chẹn beta: Việc sử dụng các loại thuốc chẹn beta có thể khiến một vài triệu chứng của tình trạng hạ đường huyết bị che khuất, điển hình như nhịp tim nhanh, đánh trống ngực. Ngoài ra những loại thuốc chẹn beta không chọn lọc có thể tăng mức độ nghiêm trọng và tần suất của biến chứng hạ đường huyết. Đối với trường hợp này bệnh nhân cần được thông báo và tăng cường theo dõi đường huyết, đặc biệt là trong những tuần đầu điều trị.
• Fluconazole: Fluconazole làm tăng nguy cơ hạ đường huyết và tăng thời gian bán hủy của nhóm thuốc sulfamide. Cần điều chỉnh liều dùng thuốc khi sử dụng phối hợp.
• Thuốc ức chế men chuyển (enalapril, captopril): Tác dụng hạ đường huyết của sulfamide tăng cao khi dùng thuốc ức chế men chuyển. Tuy nhiên những bất ổn do hạ đường huyết hiếm khi xảy ra. Nên tăng cường theo dõi đường huyết.

Các thuốc làm tăng nguy cơ tăng đường huyết khi dùng kết hợp với Gliclazide

Không nên phối hợp

• Danazol: Danazol làm tăng đường huyết và làm ảnh hưởng đến tác dụng chữa bệnh của Gliclazide.

Thận trọng khi phối hợp

• Chlorpromazine (thuốc an thần kinh): Dùng Chlorpromazine liều cao (100mg/ ngày) có thể làm tăng đường huyết. Nguyên nhân là do Chlorpromazine có thể làm giảm phóng thích insulin. Điều chỉnh liều dùng Gliclazide nếu cần.
• Glucocorticoid và tetracosatide (tại chỗ và toàn thân: trong trực tràng, da và tai), không bao gồm hydrocortisone sử dụng trong liệu pháp thay thế đối với bệnh Addison: Corticoid làm giảm dung nạp glucose dẫn đến tăng đường huyết và nhiễm ceton (ít gặp hơn). Trong và sau khi dùng corticoid, bệnh nhân cần được điều chỉnh liều dùng đái tháo đường.
• Thuốc kích thích beta 2 (terbutaline, ritodrine, salbutamol): Những loại thuốc kích thích beta 2 có khả năng làm tăng đường huyết. Nên chuyển sang dùng insulin và tăng cường theo dõi đường huyết.

4. Quá liều Gliclazide và cách xử lý

Việc cố ý hay vô tình sử dụng Gliclazide quá liều đều làm phát sinh những biểu hiện hạ đường huyết (phản ứng chủ yếu). Đối với những trường hợp nhẹ, người bệnh có thể xử lý bằng cách uống một ly nước đường (nước pha với 2 – 3 thìa cà phê đường) hoặc dùng đường viên. Sau đó nhờ người thân đưa đến bệnh viện.

Đối với những trường hợp nặng, bệnh nhân có thể bị hạ đường huyết kèm theo chứng mù mờ ý thức. Ở trường hợp này bệnh nhân cần gọi cấp cứu để nhận sự hỗ trợ, nên được truyền dung dịch đường ưu trương 10% hoặc 30% ngay lập tức bằng đường tĩnh mạch, sau đó bệnh nhân cần nhập viện để được theo dõi.

Gliclazide là thuốc điều trị bệnh đái tháo đường tuýp 2 (đái tháo đường không phụ thuộc insulin) thuộc nhóm sulfonylure. Thuốc có khả năng kiểm soát hiệu quả lượng đường trong máu và làm giảm nguy cơ gây ra những vấn đề liên quan. Tuy nhiên người bệnh có thể bị hạ đường huyết và gặp một số tác dụng ngoại ý khác trong thời gian điều trị, đặc biệt là người bị suy gan, suy thận, dùng thuốc quá liều hoặc kết hợp sai thuốc điều trị. Vì thế người bệnh cần dùng thuốc đúng với chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.