Kiểm soát quân sự là gì? Nhiệm vụ, các tiêu chuẩn và vai trò?

Kiểm soát quân sự là lực lượng quân đội nhân dân Việt Nam được thành lập theo Thông tư số 104/2010/TT-BQP về “Ban hành Điều lệnh Quản lý bộ đội Quân đội nhân dân Việt Nam” do Bộ trưởng Phùng Quang Thanh ký ngày 6/8/2010. Quân đội các quốc gia trên thế giới đều tổ chức một lực lượng chấp pháp có tên gọi Cảnh sát quân sự (Quân cảnh). Tuy nhiên tại Việt Nam, lực lượng này được gọi là Kiểm soát quân sự. Vậy Kiểm soát quân sự là gì? Nhiệm vụ, tiêu chuẩn Kiểm soát quân sự được là gì?

Căn cứ pháp lý:

– Thông tư số 104/2010/TT-BQP về “Ban hành Điều lệnh Quản lý bộ đội Quân đội nhân dân Việt Nam

1. Kiểm soát quân sự là gì?

Lực lượng Kiểm soát quân sự , có chức năng giúp người chỉ huy duy trì kỷ luật quân đội, Pháp luật Nhà nước, quy tắc trật tự an toàn xã hội đối với mọi quân nhân và các phương tiện giao thông quân sự ở ngoài doanh trại.

Kiểm soát quân sự là một lực lượng chấp pháp còn có tên là Cảnh sát quân sự (Quân cảnh), có chức năng giúp người chỉ huy duy trì kỷ luật quân đội, Pháp luật Nhà nước, quy tắc trật tự an toàn xã hội đối với mọi quân nhân và các phương tiện giao thông quân sự ở ngoài doanh trại. Đây cũng là lực lượng tại chỗ sẵn sàng xử trí các tình huống xảy ra, đồng thời phát hiện ngăn chặn những hành vi làm tổn hại đến sức chiến đấu, đến việc hoàn thành nhiệm vụ của quân đội, góp phần giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở khu vực đóng quân.

2. Nhiệm vụ của lực lượng Kiểm soát quân sự:

– Kiểm tra, nhắc nhở, chấn chỉnh, giúp đỡ mọi quân nhân và phương tiện giao thông quân sự chấp hành đúng quy định ở ngoài doanh trại.

– Giúp đỡ quân nhân qua lại khu vực làm nhiệm vụ, quân nhân lạc ngũ trở về đơn vị.

– Phát hiện, ngăn chặn những người xâm phạm tính mạng quân nhân, tài sản quân đội, tài sản Nhà nước và những hoạt động làm tổn hại đến sức chiến đấu, đến việc hoàn thành nhiệm vụ của quân đội;

Phát hiện, tạm giữ quân nhân đào bỏ ngũ, quân nhân có hành vi phạm pháp quả tang và những phần tử giả danh quân nhân.

– Lập biên bản về những hành vi vi phạm kỷ luật của quân nhân và người có liên quan bị tạm giữ; Giải quyết ban đầu các vụ phạm pháp quả tang xảy ra tại khu vực làm nhiệm vụ, báo cáo cấp trên xử lý.

– Phối hợp với CSGT điều chỉnh giao thông quân sự, bảo đảm an toàn khi hành quân và phương tiện quân sự hoạt động trong khu vực được phân công;

Phối hợp, hỗ trợ lực lượng công an và an ninh địa phương bảo vệ an toàn khu vực đóng quân, bảo vệ tài sản quốc gia, góp phần giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội khu vực đóng quân.

– Là lực lượng tại chỗ sẵn sàng xử trí các tình huống xảy ra.

– Lực lượng Kiểm soát quân sự chuyên nghiệp được tổ chức ở Bộ, Quân khu, Quân đoàn và Bộ chỉ huy quân sự tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để hoạt động thường xuyên trong địa bàn.

– Lực lượng Kiểm soát quân sự không chuyên nghiệp được tổ chức từ cấp trung đoàn và tương đương trở lên (trừ bệnh viện, nhà máy, xí nghiệp, đơn vị làm kinh tế), để hoạt động khi có yêu cầu nhiệm vụ.

3. Quyền hạn của quân nhân khi thực hiện nhiệm vụ Kiểm soát quân sự:

– Nhắc nhở, chấn chỉnh những quân nhân vi phạm điều lệnh, kỷ luật quân đội.

– Kiểm tra, ngăn chặn, tạm giữ các quân nhân, công chức quốc phòng, công nhân viên quốc phòng và các phương tiện giao thông quân sự vi phạm nghiêm trọng kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước, trật tự an toàn xã hội, gây hậu quả xấu;

Lập biên bản, thu giữ tang vật, bảo vệ hiện trường, báo cáo người chỉ huy và bàn giao cho cơ quan chức năng xử lý.

– Được sử dụng vũ khí khi người phạm pháp kháng cự lại đe dọa đến tính mạng của mình và người khác hoặc sau khi đã cảnh cáo, ra lệnh đứng lại mà kẻ phạm pháp nguy hiểm vẫn cố tình chống cự hoặc chạy trốn.

4. Hình thức hoạt động Kiểm soát quân sự:

– Trạm Kiểm soát quân sự cố định được tổ chức để hoạt động thường xuyên ở các địa bàn và đầu mối giao thông quan trọng, có nhiều quân nhân và phương tiện giao thông quân sự qua lại.

Mỗi trạm ít nhất là một tổ Kiểm soát quân sự, do sĩ quan chỉ huy và phải có trụ sở làm việc, trong đó có nơi làm việc của nhân viên thường trực, nơi kiểm tra, kiểm soát và phải có phương tiện liên lạc.

– Trạm Kiểm soát quân sự lâm thời và tổ Kiểm soát quân sự cơ động được tổ chức để hoạt động thời gian nhất định tại các địa bàn và các trục đường giao thông có nhiều quân nhân và phương tiện giao thông quân sự qua lại. Mỗi trạm có một tổ Kiểm soát quân sự do sĩ quan hoặc quân nhân chuyên nghiệp phụ trách.

– Lực lượng Kiểm soát quân sự không chuyên nghiệp được tổ chức lâm thời trong khu vực đóng quân và theo sự phân công của chỉ huy khu vực đóng quân. Mỗi tổ Kiểm soát quân sự có từ 3 quân nhân trở lên, do sĩ quan phụ trách.

Các trạm Kiểm soát quân sự lâm thời, các tổ Kiểm soát quân sự cơ động do Bộ Tổng tham mưu chỉ định hoặc tư lệnh quân khu quy định trong địa bàn của quân khu mình.

Lực lượng Kiểm soát quân sự của đơn vị nào chỉ được hoạt động trong khu vực được phân công của đơn vị đó.

Lực lượng Kiểm soát quân sự của cấp trên đến làm nhiệm vụ ở địa bàn nào phải thông báo cho chỉ huy khu vực đóng quân ở địa bàn đó biết và phối hợp với lực lượng Kiểm soát quân sự của địa bàn đó (nếu cần thiết).

Quân nhân làm nhiệm vụ Kiểm soát quân sự phải có biển, băng mang ký hiệu Kiểm soát quân sự; Mang mặc trang phục, trang bị nghiệp vụ đúng quy định; Nắm vững chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn, phạm vi và các phương pháp hoạt động;

Phối hợp chặt chẽ với lực lượng tuần tra, canh gác của các đơn vị trong khu vực, với công an, dân quân tự vệ, với chính quyền và nhân dân địa phương để tiến hành công tác.

Tổ trưởng phải có giấy ủy nhiệm “Tổ Kiểm soát quân sự” do cấp có thẩm quyền cấp. Sĩ quan được cấp giấy ủy nhiệm Kiểm soát quân sự của Tổng tham mưu trưởng không nhất thiết phải có biển, băng kiểm soát quân sự.

6. Vai trò của lực lượng kiểm soát quân sự:

– Sự có mặt của kiểm soát quân sự góp phần nâng cao chất lượng xây dựng chính quy, chấp hành kỷ luật, lễ tiết tác phong quân nhân bên ngoài doanh trại. Các đơn vị kiểm soát quân sự luôn đặt yêu cầu từng cán bộ, chiến sĩ phải vững về chuyên môn nghiệp vụ, không chỉ phát hiện, chấn chỉnh, nhắc nhở các trường hợp vi phạm mà còn hướng dẫn, giúp đỡ các quân nhân nâng cao hiểu biết, trách nhiệm giữ gìn hình ảnh đẹp của Bộ đội Cụ Hồ thân thiện, mẫu mực khi thực hiện nhiệm vụ ngoài doanh trại.

– Không chỉ huấn luyện chiến sĩ trực thuộc mà còn huấn luyện nghiệp vụ vệ binh, với phương châm “Sửa người trước hết phải sửa mình”, cán bộ, chiến sĩ kiểm soát quân sự luôn phát huy tinh thần trách nhiệm, chấp hành tốt quy định, thực hiện đúng quyền hạn, chức trách, cách hành xử, ứng xử với các trường hợp vi phạm, giữ vững kỷ luật quân đội. Trong thực hiện nhiệm vụ đã xuất hiện rất nhiều tấm gương người tốt, việc tốt như: Cán bộ, chiến sĩ dũng cảm bắt cướp, trấn áp tội phạm, hướng dẫn tham gia điều tiết giao thông, giúp đỡ kịp thời người dân trong lúc xảy ra tai nạn giao thông, chỉ dẫn tận tình cho khách du lịch tham quan….

– Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, lực lượng kiểm soát quân sự không ngừng nâng cao chất lượng toàn diện, trong đó tập trung xây dựng và nâng cao chất lượng, số lượng đội ngũ cán bộ trẻ nhiệt huyết, trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ. Chỉ huy và cán bộ, chiến sĩ tiểu đoàn tiếp tục đẩy mạnh xây dựng đơn vị trong sạch, vững mạnh toàn diện về chính trị, tư tưởng, tổ chức đấu tranh ngăn chặn có hiệu quả âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình”, xây dựng đội ngũ cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng. Đồng thời, nâng cao chất lượng công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, tuần tra kiểm soát quân sự, tiêu binh danh dự, đưa đón các đoàn khách trong và ngoài quân đội bảo đảm an toàn.

Lực lượng kiểm soát quân sự luôn thực hiện tốt việc quan tâm đời sống vật chất tinh thần của bộ đội và công tác chính sách hậu phương quân đội. Ngoài ra, lực lượng kiểm soát quân sự thường xuyên tăng cường công tác dân vận, vận động quần chúng, tham gia hiệu quả vào việc cứu hộ cứu nạn, giúp dân phòng chống, khắc phục thiên tai và ứng phó với biển đổi khí hậu